Yavuz Sultan Selim’in eşi Ayşe Hafsa Sultan hastalanınca dönemin ünlü ve başarılı hekimi Merkez Efendi tarafından 41 çeşit baharat ve şifalı otların karışımıyla hazırlanan, “şifalı” olması üzerine halka da dağıtılmaya başlanan “mesir macunu” karılmasına 474. kez başlandı.

Mesir macununun ana vatanı olarak bilinen Manisa’da her yıl Mesir Festivali düzenlenir. Merkez Efendi’nin Ayşe Hafsa Sultan’ı mesir macunuyla iyileştirmesi canlandırılır, halk oyunları oynanır ve halka mesir macunu dağıtılır.

Mesir Macununun Özellikleri ve Faydaları

Vücuda kuvvet, kalbe ferahlık verir, damağı kuvvetlendirir, dikkati arttırır, siniri yatıştırır, nefes darlığı, başdönmesi, sırt ağrısı, bel ağrısı, siyatik ve romatizmaya iyi gelir, kanı temizler, göğsü yumuşatır, idrar zorluğunu giderir ve iştah açar.

Mesir Macununda Kullanılan 41 Çeşit Baharat

Hoş ve lezzetli kokusu olan mesir macunu, halk arasında iştah açıcı, kan dolaşımını düzenleyici, yorgunluğu giderici, hormonları çalıştırıcı özellikleriyle talep gördü.

Mesir macununun yapımında anason, meyan balı, çivit, çöp çimi, çörekotu, darı, galanga, hardal, havlıcan, Hindistan cevizi, Hindistan çiçeği, hıyarşembe, kakule, karabiber, karanfil, kimyon, kişniş, zaferan, meyan balı, kebabe, karahalil, limon tuzu, udülkahır, iksir şekeri, topalak kökü, mürrüsafi, portakal çiçeği, portakal kabuğu, ravent, raziyane, safran, sakız, kara halile, sarı halile, sinameki, tarçın, topalak, vanilya, zencefil, zerdeçöp ve günbalı kullanılıyor. Mesir macunu, 41 çeşit şifâlı nebât ve baharat karışımından yapılır. Bunların isimleri ve özellikleri şöyledir:

• Anason: İştah açıcı ve karminatif olarak kullanılır.
• Çivit: Halk arasında kabakulak ve pnömorinde kullanılır. Çöpçün: Hemoroit ve egzamada kullanılır.
• Çörekotu: Gaz söktürücü.
• Dar-ı fülfül: Öksürük kesici ve bedeni ısıtıcı olarak kullanılır.
• Hardal tohumu: İştah açıcı ve mîdeyi yatıştırıcı olarak kullanılır.
• Havlıcan: Öksürük kesici ve ağız kokusunu gidericidir.
• Hıyarşenbe: Müshil olarak kullanılmaktadır.
• Hindistancevizi ve beşbase: Kaynatılmış suyu mîde ağrılarına iyi gelir.
• Hindistançiçeği: Hazım kolaylaştırıcıdır.
• Kakule: Lezzet verici, iştah açıcı.
• Kalbarda: Mîde ağrılarına iyi gelir.
• Karabiber: Öksürük kesici, uyarıcı ve baharat olarak kullanılmaktadır.
• Karanfil: Ağız kokusunu giderici, diş çürüklerinde ve diş ağrılarında kullanılır.
• Kebabiye: İdrar ve solunum yolları antiseptiği olarak kullanılır.
• Kimyon: İştah açıcı, gaz söktürücü ve terletici olarak kullanılır.
• Kırım tartar: Kaşıntılı deri hastalıklarında kullanılır.
• Kişniş: Gaz söktürücü ve iştah açıcıdır.
• Limon tuzu: Macunun fazla tatlı etkisini hafifletmek için kullanılır.
• Ma-i leziz: Kalıcı tatlılık sağlar.
• Meyan balı: Öksürük kesici, idrar arttırıcı olarak kullanılır.
• Portakal kabuğu: Mîdeyi uyarıcı, koku verici olarak kullanılır.
• Revan kökü: Laksatif ve hemoroit tedâvisinde kullanılır.
• Safran: Çarpıntı giderici ve ferahlık verici.
• Sakız: Mîdeyi rahatlatıcı ve nefes darlığında öksürük gidericidir.
• Sarı halile: İştah kesici olarak kullanılır.
• Sinameki: Müshil olarak kullanılır.
• Şamlı ve şaşlı: Kadın hastalıklarına iyi gelir.
• Şeker: Macunun kıvamını veren ve tatlandıran ana maddedir.
• Resene: Mîde rahatlatıcı ve gaz söktürücü.
• Tarçın: Kabızlığı ve karın ağrılarını giderir.
• Tarçın çiçeği: Koku özelliği için kullanılır.
• Teke mersini: Macun terkibinin daha değişik kokması için kullanılır.
• Tiryak: İlk çağlardan beri her derde devâ olarak kullanılan muhtelif maddelerden meydana gelmiş bir terkiptir.
• Ud-ül-kahar: Diş ağrısı ve diş nezlesine karşı kullanılır.
• Vanilya: Uyarıcı, olarak bilinir.
• Yeni bahar: Kuvvet verici olarak mâcunlara konulur.
• Zencefil: Nefes darlığı, soğuk algınlığı ve astıma karşı kullanılır.
• Zerde çöp: Kuvvet verici ve mîdeyi koruyucudur.
• Zulumba: Mîde rahatsızlıklarında ve hemoroitte kullanılır.

Mesir macunu; kuvvet verici, sindirimi kolaylaştırıcı, iştah açıcı, hormanları harekete geçirici, yorgunluğu giderici ve zehirli hayvanların sokmalarına karşı bağışıklık kazandırıcı özelliğe sâhiptir. Mesir macununun bu tıbbî faydaları yanında; mâcun kullanıldığında çocuğu olmayanların isteklerine kavuşacağı ve bir yıl boyunca çeşitli hastalıklara iyi geleceği gibi halk inançları da vardır.

Kaynaklar: Wikipedia