Peygamberimiz “Temizlik imanın yarısıdır” sözü ile temizliğin dinimizdeki yerini en çarpıcı bir şekilde ifade buyurmuş; temizliği, insanı dünya ve ahirette mutlu kılacak imanın, yarısı saymıştır. Çünkü Cebrail (A.S.) ın Peygamberimize Allah’tan getirdiği ikinci mesajı, “Elbiseni temiz tut“tur. (Müddessir:4)

İslâm’ın beş esasından biri namazdır ve günde beş ayrı vakitte kılınmaktadır. Bu namazın sahih olmasının şartlarından birisi temizliktir. Hatta bu temizlik kendisiyle yapılacak suyun da temiz ve temizleyici nitelikte olması lâzımdır. Bu konuda sadece vücut ve elbise temizliği de yeterli değildir, namaz kılınacak yerin de temiz olması gereklidir.

Temizlik, sağlığın korunması için uyulması gerekli en etkili kurallar arasında yer alır. Temizliğe riayet etmeden toplumun sağlığını korumak mümkün değildir. Bunun içindir ki Peygamberimiz temizliğe büyük önem vermiş, her vesile ile temizliği tavsiye etmiştir.

Hz. Peygamber (asm) Efendimiz, “Yemeğin bereketi, yemekten önce ve sonra elleri yıkamaktadır.”( Tirmizî, Etime, 39.) buyurarak, yemekten önce de sonra da ellerin yıkanmasını tavsiye etmiştir. Yemekten önce elleri yıkamak kirleri, sonra yıkamak ise bulaşan yağ ve benzeri şeyleri temizler.

Peygamberimiz (asm) başka bir hadisinde ise şu uyarıda bulunmaktadır:

“Elinde yemek artığı ve kokusu varken onu yıkamadan uyuyup da (uykusu esnasında) kendisine zararlı bir böcek ilişen kimse, (başı­na gelenden dolayı) kendisinden başka kimseyi suçlamasın.”(Ebu Davud, Etime, 53; Tirmizi, Etime 48; İbn Mace, Etime 22; Darimî, Etime 27; Ahmed b. Hanbel, 2/263, 344, 527.)

Hadiste geçen ‘gamar’; yağ, kir ve et kokusu anlamlarına gelen bir kelimedir. Türkçede yemek artığı ve yağları olarak ifade edilir. Yemek bulaşıklarından hoşlanan bazı haşereler ve mikroplar, yemek yiyip ellerini yıkamadan uyuyan bir kimsenin uykuda bulunmasını fırsat bilerek, üzerine çullanırlar ve elinde bulunan yemek bulaşıklarını yemek isterler. Bu sırada onun vücudunu da ısırarak kendisini zehirleyebilirler, hastalık bulaştırabilirler, başka zararlar verebilirler.

Bu hadis-i şerif; özellikle uykuya varacak kişilerin yemekten sonra ellerindeki yemek artıklarını yıkamalarının, diğer yemeklerden sonra el yıkamaya nispetle daha da büyük bir önem kazandığına dikkati çekmektedir.

Birçok âlim ilgili konuyla ilgili hadislere dayanarak, yemekten önce, temiz oldukları kesin olarak bilinmediğinde, ellerin ve yemekten sonra, yemek doğrudan elle yenmiş ve yemeğin eseri kalmışsa, ellerin ve ağzın yıkanmasının müstehab olduğunu söylemişlerdir. Bazı âlimlere göre ise sünnettir. (bk. Fezyul-Kadir, 3/200, 6/376; Hattab, Menhel, 2/229.)

Buna göre, yemek bulaşıklarının geciktirilmesi bazı haşerelerin, mikropların ve zararlı varlıkların gelmesine, çoğalmasına ve benzeri durumlara neden olabileceği için mümkünse ertesi güne bırakılmaması daha uygun olur. Özetle, imkânı varsa her işi zamanında yapmak, yarına bırakmamak iyi olur. Ancak, bulaşıkları sabaha bırakmak günah değildir.

Kaynaklar: Diyanet – Sorularla İslamiyet